Minder Vlaamse successierechten op vriendenerfenis

Als u een testament opmaakt omdat u bepaalde personen wil begunstigen, dan moet u in eerste instantie rekening houden met de wettelijke begrenzingen op het onterven van uw naaste familieleden - de zogenaamde reservataire erfgenamen.
Als u geen reservataire erfgenamen heeft, of als u binnen de grenzen blijft, mag u in uw testament zo ongeveer bepalen wat u wil.

Het tarief van de erfbelasting (de officiële naam van de Vlaamse successierechten) is afhankelijk van: 

• het bedrag; en
• de familieband.

Tussen echtgenoten en ten aanzien van kinderen/kleinkinderen en ouders/grootouders, zijn de tarieven het laagst: van 3% tot 27%, maar er gelden nog allerlei andere regels waardoor de erfbelasting verlaagd wordt.

Tussen broers en zussen zijn de tarieven als volgt:

• vanaf 0,01 euro tot en met 35.000 euro: 25%;
• vanaf 35.000,01 euro tot en met 75.000 euro: 30%; en
• vanaf 75.000,01 euro: 55%.

Voorbeeld
Die tarieven zijn van toepassing op de netto-verkrijging van elke broer of zuster afzonderlijk.
Zus A krijgt 30.000 euro en Zus B ook. Het tarief is in beide gevallen 25%.
Dus A en B betalen elk 7.500 euro erfbelasting (samen dus 15.000 euro).

Bij legaten aan derden en familieleden, verder dan broers en zussen, zijn de tarieven:

• vanaf 0,01 euro tot en met 35.000 euro: 25%;
• vanaf 35.000,01 euro tot en met 75.000 euro: 45 %;
• vanaf 75.000,01 euro: 55%.

Voor wie het verschil niet meteen ziet: kijk eens naar het tarief van de middelste schijf.
Maar er is nog een verschil: deze tarieven zijn van toepassing op het totaal van de netto-verkrijgingen van alle erfopvolgers.

Voorbeeld
Neef C en neef D krijgen allebei 30.000.
De erfbelasting bedraagt:
• 35.000 à 25% = 8.750; en
• 25.000 à 45% = 11.250.
Totale erfbelasting op 60.000 euro = 20.000 euro.
Omdat C en D evenveel krijgen, betalen ze elk 10.000 euro belasting. 

De vriendenerfenis is mogelijk voor overlijdens vanaf 1 juli 2021.
Ze is alleen mogelijk bij legaten aan “vrienden en verre familieleden” en wordt alleen toegekend als de erflater in een testament één of meerdere natuurlijke personen heeft aangeduid die de toepassing mogen vragen van de vermindering.

Onder het begrip “vrienden en verre familieleden” verstaan we de broers en zussen en verder, én derden.

U moet in uw testament ook precies en ondubbelzinnig aanduiden aan wie u uw vriendenlegaat overmaakt. Dat kunnen meerdere personen zijn; dat kan ook één enkele persoon zijn.

In feite draait de vriendenerfenis om een verlaagd tarief van 3% op maximaal 15.000 euro.

Voorbeeld
U voorziet een legaat van 15.000 euro aan een vriend.
Zonder de vriendenerfenis bedraagt de erfbelasting 3.750 euro (15.000 x 25%).
Dankzij de vriendenerfenis betaalt uw vriend hierop 450 euro erfbelasting (15.000 euro x 3%).

Stel dat u 25.000 euro legateert aan die vriend, dan betaalt uw vriend op de eerste schijf van 15.000 euro nog steeds 450 euro. Op de 10.000 euro daarboven zijn de gewone tarieven van toepassing (10.000 euro x 25 % = 2.500 euro).
De besparing zal dus nooit groter zijn dan 3.300 euro.

Is het geërfde bedrag minder dan 15.000 euro, dan is de vermindering uiteraard ook lager.

Heeft u meerdere personen aangeduid, dan geldt de vermindering van 3% op maximum 15.000 euro, voor alle personen samen.

Voorbeeld 1
Laten we teruggrijpen naar het voorbeeld van de zusjes A en B.
Zij betaalden samen 15.000 euro.
Als zij in het testament aangewezen worden voor een vriendenerfenis, dan krijgen zij samen 3.300 euro vermindering. De totale belasting bedraagt dan nog 11.700 euro (5.850 euro per zus).

Voorbeeld 2
Hetzelfde verhaal bij onze neven C en D. Zij waren samen 20.000 euro verschuldigd.
Zij zullen bij een vriendenerfenis ook 3.300 euro vermindering krijgen; blijft: 16.700 euro of 8.350 euro per neef.

U moet in het testament aanduiden wie de vriendenerfenis zal genieten. Dat hoeft geen authentiek testament te zijn. Ook een eigenhandig geschreven testament komt in aanmerking.

Maar u moet wel duidelijk specifiëren dat deze of gene natuurlijke persoon of personen van u een legaat krijgen dat u beschouwt als een vriendenerfenis. De fiscus zal niet automatisch de vermindering toepassen als u een legaat doet aan een vriend of broer of zus!

U kan in het testament zelfs aanduiden dat u de ene vriend wel een vriendenerfenis wil geven (met vermindering), en de andere niet.

Voorbeeld
Nemen we nog eens de neefjes C en D. Als u enkel neef C een vriendenerfenis geeft van 30.000 euro, en D gewoon 30.000 euro legateert, zonder meer, dan wordt de erfbelasting als volgt berekend. De totale erfbelasting bedraagt 20.000 euro, waarvan 10.000 euro voor elke neef. Maar neef C krijgt een vermindering van 3.300 euro (en betaalt dus nog 6.700 euro), terwijl D de volle 10.000 euro moet betalen.

Er zijn dus heel wat mogelijkheden. Vergewis u van de mogelijkheden, want een kleine fout in de bewoordingen kan u (of beter: kan uw erfgenamen) 3.300 euro kosten.